20 april 2021
Op weg naar gelijkheid en inclusie in Oost-Groningen
Door Sanne Meijer
Op 20 april 2021 is het precies 150 jaar geleden dat Aletta Jacobs uit Sappemeer zich inschreef aan de Rijksuniversiteit Groningen. Haar hele leven zette zij zich in voor vrouwenrechten. Jacobs’ werk wordt voorgezet door Oost-Groninger pioniers van nu, die zich inzetten voor gelijkheid en inclusie.
Aletta Jacobs speelde een belangrijke rol in de eerste feministische golf, die vooral draaide om vrouwenkiesrecht, onderwijs en betaald werk. Anno 2021 kenmerkt feminisme zich door een nadruk op inclusie. Dat wil zeggen dat er niet alleen wordt gekeken naar geslacht of gender, maar dat er ook aandacht is voor bijvoorbeeld ras, geloof, seksuele geaardheid en sociale klasse. Al die elementen maken immers deel uit van iemands identiteit. Iedereen moet mee kunnen doen in de maatschappij, ongeacht die elementen. Dát is inclusie. In Oost-Groningen houden verschillende pioniers zich hiermee bezig. Of het nou gaat om glazen plafonds, seksuele geaardheid, menstruatiearmoede of emancipatie en integratie.
Vrouwen aan de top
Xandra Groenewold is zelfstandig ondernemer en woont in Nieuwolda. “Ik wil hier nooit meer weg. Vanuit mijn boerderij zie ik eindeloze akkers van omgeploegde klei. Het beeld nodigt uit tot groei, vernieuwing en toekomst.” En als het aan Groenewold ligt, is die toekomst divers en inclusief.
Feminisme is belangrijk voor Groenewold. “Ik weet niet beter. Wij waren thuis met vijf vrouwen en mijn moeder heeft ons dat met de paplepel ingegoten. Iedereen was op haar eigen manier geëmancipeerd.” Voor Groenewold is feminisme de mogelijkheid om een eigen pad te kiezen. Volgens haar ligt financiële onafhankelijkheid daarbij aan de grondslag. “Iets meer dan de helft van de Nederlandse vrouwen is financieel onafhankelijk. Dat vind ik schrijnend. Echt niet iedereen hoeft directeur te zijn hoor, begrijp me niet verkeerd. Maar met een eigen inkomen kun je je eigen keuzes maken. Dat vind ik zelf het allerbelangrijkste.”
In 2018 organiseerde Groenewold samen met vier andere vrouwen het Aletta Jacobscongres. Tijdens dit congres werden concrete afspraken gemaakt om diversiteit in Noord-Nederland te stimuleren. “We winden ons al jaren op over het gebrek aan diversiteit in de top van het bedrijfsleven,” zegt Groenewold. “Toen dachten we: we kunnen wel janken, maar we kunnen ook iets doen. Na afloop van het congres hebben vijftig personen vanuit het onderwijs, bedrijfsleven, politiek en bestuur het Aletta Jacobs Manifest getekend. Daarmee bekrachtigden zij hun toewijding aan de bevordering van diversiteit in Noord-Nederland.”
Een jaar later werd de Stichting Aletta Jacobs Noord-Nederland opgericht, om diversiteit verder aan te jagen in de regio. “Nog steeds zie je dat mannen de dienst uitmaken. Zowel in de top van het bedrijfsleven als op bestuurlijk vlak. Dat moet echt anders. Nogmaals, niet iedereen hoeft de top te bereiken. Maar het gaat om gelijke kansen, gelijke rechten. Wat je daar vervolgens mee wilt doen, moet je zelf weten. Gelijkheid is het uitgangspunt.”
Menstruatie armoede
Menstruatie armoede is een relatief onbekend probleem in Oost-Groningen. Het betekent in feite dat vrouwen niet genoeg geld hebben om menstruatieproducten zoals tampons of maandverband te kopen. “Eind 2019 hoorde ik voor het eerst over menstruatie armoede,” vertelt Jolanda Oest uit Hoogezand. “Daar had ik eerder nog nooit bij stilgestaan. Omdat ik wilde weten of dit ook in de gemeente Midden-Groningen aan de orde was, heb ik contact gezocht met de Voedselbank. Die bevestigde dat de vraag groot is en de voorraad onvoldoende. Zo ben ik begonnen met de actie ‘Bloedserieus Midden-Groningen’: het inzamelen van menstruatieproducten op locaties waar veel vrouwen komen. De opgehaalde producten gaan naar de Voedselbank.”
Studenten van de Rijksuniversiteit Groningen hebben in 2020 op verzoek van Oest onderzoek gedaan naar menstruatie armoede in Midden-Groningen. Er bleek inderdaad een tekort aan menstruatieproducten te bestaan bij vrouwen die onder de armoedegrens leven. Oest: “Stel je voor: je leeft rond de armoedegrens en hebt twee of meer puberdochters. Het kopen van menstruatieproducten is dan een dure aangelegenheid.” Dit heeft serieuze gevolgen. “Menstruatie armoede leidt tot een groter ziekteverzuim van vrouwen op school of werk. Dat is de coronapandemie alleen maar toegenomen.” Uit het onderzoek blijkt dat er nog steeds een groot gebrek is aan kennis over menstruatie en menstruatieproducten. “Er is dus ook sprake van kennisarmoede. Betere voorlichting in het basis- en middelbaar onderwijs kan het taboe helpen te doorbreken. Dat is dan ook één van de aanbevelingen die we aan de gemeente Midden-Groningen hebben gedaan.”
Jolanda Oest probeert menstruatie armoede actief op de kaart te zetten in de gemeentelijke en landelijke politiek. Ondertussen blijft ze doorgaan met periodes van inzamelacties in het kader van Bloedserieus Midden-Groningen. “Mijn droom? Dat er bij onderwijsinstellingen, bibliotheken, apotheken, buurtcentra en jeugdclubs gratis menstruatieproducten aangeboden worden, zoals bijvoorbeeld ook in Schotland en Nieuw-Zeeland gebeurt.”
LHTBI community
LHBTIQAPC. Miriam Kuppers uit Blijham heeft een eigen kijk op die letters en hun betekenis. “Al die letters zijn eigenlijk ook maar gewoon hokjes die separeren. Laten we een mens accepteren zoals die is, ongeacht gender of seksuele geaardheid. Sterker nog, voor mij staat de regenboogvlag niet alleen voor identiteit op het gebied van gender en seksuele geaardheid, maar voor alles wat iemand ‘anders’ maakt.”
Vanuit dat oogpunt heeft ze samen met Thea de Boer de werkgroep ‘LTHBI Westerwolde-Veenkoloniën’ opgericht. De werkgroep wil mensen bekrachtigen zichzelf te zijn in een wereld waarin ze als ‘anders’ worden gezien. Kuppers: “We hebben ons de afgelopen twee jaar eerst toegelegd op zichtbaarheid. We waren aanwezig op jaar- en schoolmarkten om het gesprek aan te gaan met mensen. We merkten dat dit enorm gewaardeerd werd, en dat daar behoefte aan was.”
Al snel bleek dat die behoefte ook groot was onder transjongeren. “Samen met stichting Welzijn Westerwolde hebben we twee informatie avonden georganiseerd. Daarin kwam een transjongere vertellen over zijn coming-out en konden deelnemers vragen stellen. Daarnaast hebben we samen met Biblionet Groningen hier ook een Facebook livestream over gemaakt.” En wordt overigens vaker samengewerkt met de bibliotheken. “We hebben ervoor gezorgd dat bibliotheken meer LHTBI boeken opnemen in de collectie: van romans tot kinderboeken. In de toekomst, als de coronapandemie voorbij is, willen we ons graag toeleggen op educatie en scholen bezoeken.”
Daar zijn financiële middelen voor nodig. Daarmee zouden educatiematerialen en workshops gerealiseerd kunnen worden, vertelt Kuppers. Maar ook discussieavonden, vieringen en misschien zelfs een reguliere ontmoetingsplek. “Het uiteindelijke doel is dat de hokjes – en wij als werkgroep LHTBI Westerwolde-Veenkoloniën – niet meer nodig zijn”.
Integratie door participatie
Vrouwen met een migratieachtergrond stimuleren om mee te doen in de Nederlandse samenleving – dat is de doelstelling van Ilknur Eraslan, Esin Narman en Tülin Yilmaz uit Veendam. Daarom richtten zij twee jaar geleden de stichting Multiculturele Vrouwen Veendam op. “Met de nadruk op multicultureel, want vrouwen van allerlei achtergronden zijn welkom. De stichting is niet verbonden aan nationaliteit of geloof,” vertelt Esin Narman.
Wat een paar jaren geleden begon met een goede doelen actie, groeide uit tot een breed scala aan multiculturele activiteiten. “Met die activiteiten willen we vrouwen, die niet in Nederland geboren zijn, kennis laten maken met Nederlandse cultuur. Daarom zijn ook Veendammers zonder migratie-achtergrond van harte welkom om bij onze activiteiten aan te sluiten,” aldus Ilknur Eraslan.
“We werken bijvoorbeeld samen met het project Taal Lab van de bibliotheek Veendam,” vertelt Narman. “Maar we functioneren ook regelmatig als tussenpersoon bij contacten tussen overheden of bedrijven met Veendammers met een migratieachtergrond. We hebben goede contacten met de gemeente, de politie en lokale politiek. Daarnaast hebben we samen met de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek gedaan naar de behoefte aan cultuursensitieve zorg in Veendam. Dat hebben we tot nu toe zonder financiële middelen gedaan. We dromen nog van een eigen plek: een kantoor of zaaltje, bijvoorbeeld.”
Meedoen in de samenleving is de sleutel tot de emancipatie, integratie en ontwikkeling van vrouwen met een migratieachtergrond, zegt Eraslan. Maar dat gaat nog niet vanzelf. “Vrouwen met een migratie-achtergrond blijven vaker thuis dan mannen, dat is gewoon een feit. Ze bewegen zich in hun eigen kringetje. Maar als ze eenmaal bij één van onze evenementen zijn geweest, dan zien ze vanzelf hoe leuk het is. De volgende keer komen ze uit zichzelf.” De activiteiten die het drietal organiseert worden onder meer bezocht door Syrische, Somalische, Poolse en Turkse Veendammers. “Vrouwen hebben vele talenten. In Veendam willen we vrouwen stimuleren daar iets mee te doen.”
|
Xandra Groenewold |
Thea de Boer en Miriam Kuppers |
Jolanda Oest
|
