14 januari 2022
Innoveren, samenwerken, verduurzamen:
toverwoorden in de Groninger maritieme sector
Door Sanne Meijer
In de achttiende en negentiende eeuw kreeg de Groninger scheepsbouw door het afgraven van de Groninger Veenkoloniën een flinke impuls. Een paar eeuwen later zijn Groninger bedrijven nog steeds pioniers op het gebied van schepen bouwen. Oost-Groningen kent tal van scheepswerven en toeleveranciers. Samen werken zij aan vernieuwende producten en innovatieve technologieën om de scheepsbouw te verduurzamen – én om tegelijkertijd de maritieme sector in het noorden te versterken.
Korte lijnen
In 2019 werd de Groninger Maritime Board opgericht om de maritieme sector in Noord-Nederland te versterken. Harry Doze is secretaris van dit platform dat partijen uit de sector bij elkaar probeert te brengen. “We moeten ervoor zorgen dat de noordelijke maritieme sector zijn internationale concurrentiepositie behoudt. We vragen ons steeds af: wat moet er gebeuren? Welke vernieuwingen zijn er nodig? En hoe versterken we elkaar? We organiseren één keer in de drie maanden een bijeenkomst voor de Noord-Nederlandse maritieme sector en bespreken wat er op dat moment speelt. Vervolgens maken we een plan de campagne.”
Kennis delen en samenwerken zijn daarbij onontbeerlijk. “Het mooie van de Noord-Nederlandse scheepsbouw is dat de hele keten dichtbij elkaar zit. Er is een grote concentratie van scheepswerven, rederijen en toeleveranciers die elkaar goed weten te vinden en samen willen werken. Innoveren in de Noord-Nederlandse scheepsbouw is dus een bottom-up proces. Op die manier is er gelijk draagvlak voor vernieuwende ideeën. Dat is redelijk uniek en maakt de regio zo sterk.”
En vernieuwende ideeën, die zijn wel nodig. “De maritieme sector moet verduurzamen. Gezien de energietransitie verwachten wij dat er in de nabije toekomst een heleboel nieuwe schepen nodig zijn. Daar liggen kansen voor de Noord-Nederlandse maritieme sector. Het meest efficiënt is om dit proces met partners uit de buurt op te pakken. En hier in Groningen zijn de lijnen kort.”
Varen op vloeibaar aardgas
Dat innoveren cruciaal is, beaamt ook Niek Koops. Hij is directeur-eigenaar van Marine Service Noord uit Westerbroek. “Ons bedrijf is gespecialiseerd in het ontwerpen, produceren én installeren van scheepswerktuigbouwkundige leidingsystemen. We zijn een klassiek Groninger bedrijf, gegroeid uit de Groninger scheepsbouw en hebben alleen bestaansrecht als we blijven innoveren. Dat betekent in ons geval dat we ons hiermee voornamelijk richten op alternatieve brandstoffen als LNG, methanol of waterstof en ladinginstallaties voor bijvoorbeeld vloeibaar gas (LNG) voor coasters en superjachten.”
Er ligt steeds meer nadruk op het maken en varen met emissiearme schepen, vertelt Koops. “De wereld vraagt om minder vervuilende scheepvaart. Daar liggen kansen, maar dan moet de Groninger scheepsbouw wel innoveren. Scheepswerven zijn daarvoor het podium.” De historische samenwerking tussen scheepswerven en toeleveranciers in Groningen vormt hiervoor een goed fundament. Het helpt dat scheepswerven en toeleveranciers in Groningen goed samenwerken. Zo bundelt Marine Service Noord krachten met scheepswerven zoals bijvoorbeeld Royal Bodewes in Hoogezand en Koninklijke Niestern Sander in Delfzijl. “We hebben de kennis om schepen te laten varen op vloeibaar aardgas (LNG) of waterstof (H2). Dat geeft aanzienlijk minder CO2-uitstoot dan diesels en zware oliën. Soms is de uitstoot zelfs nul. De kennis van koude vloeibare opslag en behandeling van gassen geeft ons de kans om in de spin-off hiervan met een consortium van werven, rederijen en toeleveranciers naar verdere vernieuwingen te zoeken. Want als je niet mee kan in de innovatie, dan doe je niet meer mee.”
Winschoter ontluchters wereldwijd
Een bekende Oost-Groninger toeleverancier in de maritieme keten is Winteb, een aluminiumgieterij die zelfontworpen producten voor de scheepsbouw maakt en die wereldwijd exporteert. Albert van der Velde, directeur-eigenaar van Winteb, vertelt over het familiebedrijf. “Mijn grootvader was hoofdgieter van de klokkengieterij in Heiligerlee. In 1952 besloot hij voor zichzelf te beginnen in Winschoten. Zo is Winteb ontstaan. Het was een ‘klassieke’ gieterij met een lokale afzetmarkt.” De vader van Van der Velde begon in de jaren tachtig met het ontwerpen en bouwen van zeewaterbestendige ontluchters, en Albert – de derde generatie – bouwde vervolgens het huidige model. Dat is de kleinste ontluchter ter wereld.
“Ontluchters zijn nodig om overdruk te laten ontsnappen en lucht toe te laten tot de tanks en machinekamers van een schip. Maar er mag natuurlijk geen zeewater door naar binnen,” vertelt Van der Velde. “Eigenlijk kun je het vergelijken met een snorkel, met een balletje als afsluiter. Boven water gaat het open, zodat er lucht naar binnen kan komen, maar onder water wordt deze weer afgesloten.” Winteb is gespecialiseerd in het maken van deze ontluchters. Innovatie is daarbij het toverwoord. “Wij maken ontluchters van aluminium. Daardoor zijn ze zestig procent lichter dan die van de concurrent. Bovendien is er geen sprake van roest. Het is dus ook een duurzaam product. Inmiddels zijn we ’s werelds grootste producent van zeewaterbestendige aluminium ontluchters.”
