18-2-2021
Een leven lang leren in Oost-Groningen
Door Sanne Meijer
Het vorige verhaal in deze serie ging over Oost-Groninger pioniers op het gebied van onderwijsvernieuwing. Ook vandaag de dag zetten pioniers in Oost-Groningen zich in voor goed onderwijs. Of beter gezegd: talentkrachtig onderwijs. Ze helpen iedereen -jong en oud- om hun talent te vinden en te ontwikkelen. Een leven lang leren, dat is het doel.
Een paar voorbeelden zijn Route Rubicon, De Boeg en de Verrijkte Schooldag. Deze projecten worden ook gesteund vanuit de Regio Deal Oost-Groningen.
Route Rubicon
Route Rubicon biedt voortijdige schoolverlaters de gelegenheid om op een aangepaste manier tóch hun startkwalificatie te halen. Een startkwalificatie is een diploma havo, vwo, mbo niveau 2 of hoger. Liesbeth Wassenaar houdt zich bij de gemeente Oldambt bezig met vroegtijdige schoolverlaters en is één van de bedenkers van Route Rubicon. Ze vertelt: “In Oost-Groningen ligt het percentage vroegtijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie gemiddeld hoger dan in de rest van het land. Dat is jammer, want dat vermindert de kans op een baan aanzienlijk.”
Toch betekent dat zeker niet dat er geen talent is in de regio, zegt Wassenaar. De keuze om school te verlaten kan te maken hebben met gezondheidsproblemen, een moeilijke thuissituatie, of bijvoorbeeld verslaving. Wassenaar en dhr. Bredman, een teamleider van het Noorderpoort College in Winschoten, wilden deze studenten tóch de mogelijkheid bieden om hun startkwalificatie te halen. “Het reguliere onderwijs past niet bij de persoonlijke situatie van deze studenten. Daarom besloten we een speciaal programma op te tuigen waarin maatwerk centraal staat. Samen met het Noorderpoort College, Afeer en de gemeente Oldambt hebben we ervoor gezorgd dat er binnen een jaar gestart kon worden Route Rubicon.”
Gepersonaliseerd leren
Tineke Hartmann is Route Rubicon docent aan het Noorderpoort College, opleiding Servicemedewerker Breed. “We zitten op een locatie buiten het drukke schoolgebouw en werken met kleine klassen van elf studenten. Elke klas heeft een eigen docent. Die geeft alle lessen, maar is ook mentor, stagebegeleider en aanspreekpunt.” Alles draait om gepersonaliseerd leren. “Aan het begin van de lesdag doet iedereen even zijn of haar verhaal, als dat nodig is. Vervolgens kijken we wat er die dag moet, of kan, gebeuren. De studenten werken aan de hand van een eigen planning.” Het programma duurt in principe twee jaar, inclusief stages. “In het eerste jaar lopen de studenten stage bij de sociale werkvoorziening Afeer. In het tweede jaar gaan we samen met de student kijken of die klaar is voor een stage bij een ander bedrijf. Uiteindelijk willen we hun zelfvertrouwen boosten zodat zij ook in de toekomst goede beslissingen maken,” aldus Hartmann.
Route Rubicon is in 2017 begonnen in Winschoten. Tot nu toe bestaat het programma uit twee klassen, maar er komt een derde klas bij. “De Regio Deal Oost-Groningen maakt het voor ons mogelijk om ook in februari een instroommoment te ontwikkelen,” vertelt Liesbeth Wassenaar. “Bovendien kunnen we studenten nog meer maatwerk bieden.”
De Boeg
Inmiddels is het Route Rubicon programma ook te vinden in de gemeenten Midden-Groningen en het Westerkwartier. In Veendam leidde dit tot het onderwijsconcept De Boeg. Ankeniete Wienen is daar coördinator. “De Boeg bestaat nu een halfjaar en is geboren vanuit Route Rubicon. Bij De Boeg mag de rugzak nog zwaarder zijn. Daarom werken we minder klassikaal. De studenten werken op hun eigen niveau en tempo. De lokalen voelen als huiskamers en bovendien hebben we een ruimte voor ontspanning: ‘het Honk’. Als leren even niet lukt, mogen de studenten gamen, werken in de moestuin of experimenteren met graffiti.”
Er wordt bij De Boeg bovendien sterk geïnvesteerd in de relatie met de student. “Als studenten even niet naar school komen, dan gaan we bijvoorbeeld op huisbezoek. Daarnaast hebben we ook nauw contact met ouders en hulpverleners.” De financiële hulp van de Regio Deal Oost-Groningen biedt De Boeg de mogelijkheid om nóg beter gepersonaliseerd onderwijs te leveren. “We kunnen de mankracht verdelen en meer als team te werken,” vertelt Wienen.
De oversteek
De naam van het programma Route Rubicon is bedacht door de inmiddels gepensioneerde dhr. Bredman, teamleider van het Noorderpoort College, en verwijst naar de Romeinse legerleider Julius Caesar die de rivier de Rubicon overstak. Een memorabele, bijna onmogelijke opgave – maar toch wist hij over te steken. En door de onderwijsprogramma’s Route Rubicon en Route de Boeg lukt het schoolverlaters nu tóch om hun startkwalificatie te halen. Tineke Hartmann: “We krijgen enorm fijne reacties van studenten. Het succes blijkt ook uit het aantal studenten dat zijn startkwalificatie de afgelopen jaren heeft behaald. Veel van die studenten besluiten verder te studeren, of krijgen een vaste baan. Maar wat we ook belangrijk vinden: het verkrijgen van meer zelfinzicht. Zo hebben we ook oud-studenten die besluiten om aan hun persoonlijke problemen te werken. Uiteindelijk willen onze studenten leiden naar werk, inkomen en zelfzorg. Alle studenten moeten hun talent kunnen ontdekken.”
Verrijkte Schooldag
Talentgericht onderwijs. Daar draait ook de ‘Verrijkte Schooldag’ om: een initiatief van de gemeente Oldambt in samenwerking met de Hanzehogeschool. Angela Schulingkamp, beleidsadviseur sport voor de gemeente Oldambt, vertelt. “Kinderen zijn afhankelijk van de leefomstandigheden van hun ouders. Om lid te worden van de sportclub een paar dorpen verderop, is bijvoorbeeld contributiegeld en een auto nodig. Dat is voor sommige kinderen in Oost-Groningen gewoonweg niet mogelijk. Dat is natuurlijk niet eerlijk. Daarom willen we met de Verrijkte Schooldag álle kinderen laten ontdekken waar ze goed in zijn, zonder die belemmerende thuisomstandigheden.”
Met hulp van ZonMw kon gemeente Oldambt in samenwerking met de Hanzehogeschool een living lab omtrent sport starten. Schulingkamp: “Op basisschool Houwingaham in Bad Nieuweschans hebben we een programma ontwikkeld met leerlingen, ouders en docenten. Daar bleek dat er niet alleen behoefte was aan sport, maar ook aan een programma omtrent cultuur, gezondheid, techniek en natuur.”
De mooiste weken van 2020
Zo gezegd, zo gedaan. “Groepen 1 tot en met 8 volgden twee weken lang twee extra lessen per dag. Eén les tijdens schooltijd en één na schooltijd. De les ná schooltijd was optioneel, maar die uren werden nagenoeg door alle leerlingen bezocht. Het motto van de pilot was: ‘worden wat je wil’ en ‘doen wat je kunt verzinnen’. Er werden leerzame, maar vooral leuke ideeën bedacht door docenten, ouders en leerlingen,” lacht Schulingkamp. “Al die ideeën zijn op thema geclusterd, en vervolgens was het aan de leerlingen om de uiteindelijke keuze te maken. Zo hadden zij direct zeggenschap over de invulling van de extra lessen.”
De workshops op de school in Bad Nieuweschans hadden vooral een lokaal karakter. “We hebben naar school gehaald wat in de omgeving te vinden is. Lokale organisaties en ondernemers werkten graag mee, gaven workshops of lieten kinderen kennismaken met hun werkzaamheden.” De leerlingen waren ‘laaiend enthousiast’ volgens Schulingkamp. “Ondanks de coronamaatregelen kon de pilot doorgaan. Het werden twee fantastische weken in een periode waarin zelfs schooreisjes niet door konden gaan. De leerlingen kozen zelf de naam ‘Tijd voor toekomst’. Dat is natuurlijk veelzeggend.”
Talentkrachtig onderwijs
De pilot maakte duidelijk dat het concept van de Verrijkte Schooldag uitbreiding verdient. Schulingkamp: “Met tal van partners willen we dit concept verder brengen. Met de financiële hulp van de Regio Deal Oost-Groningen en het Nationaal Programma Groningen kunnen andere gemeenten ook starten met de Verrijkte Schooldag. Die hoeven het idee natuurlijk niet één-op-één over te nemen, maar kunnen er weer hun eigen draai aan geven. Zo investeren we allemaal in talentkrachtig onderwijs in Oost-Groningen.”